Poniżej załączmy wyrok sądu odwoławczego, w którym ostatecznie zasądzono ponad 5 tysięcy złotych odszkodowania za zmarnowany urlop.
W przypadku potrzeby uzyskania dalszych informacji o odszkodowaniach za zepsuty urlop zapraszamy do odwiedzenia strony
WYROK W
IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
.,,,,
1. zmienia zaskarżony wyrok w punktach: I
(pierwszym) i II (drugim) w ten sposób, że zasądza na rzecz M. K. i J. K. kwoty
po 5 121 (pięć tysięcy sto dwadzieścia jeden)
złotych 50 (pięćdziesiąt) groszy zamiast po 2 219,32 złotych oraz w punkcie IV
(czwartym) w ten sposób, że zasądza kwotę 2 930 (dwa tysiące dziewięćset
trzydzieści) złotych zamiast 930,91 złotych i uchyla punkt III (trzeci)
zaskarżonego wyroku,
2.
oddala apelację pozwanej;
3. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w
R. na rzecz M. K., J. K. kwotę 891 (osiemset dziewięćdziesiąt jeden) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.
UZASADNIENIE
Zaskarżonym
wyrokiem z dnia 12 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Radomiu zasądził od (...)
Biura (...), (...) Spółki Jawnej z siedzibą w R. na rzecz M. K. oraz J. K.
kwoty po 2.219,32 złote wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 marca 2011 roku
do dnia zapłaty, oddalając dalej idące powództwo M. K. i J. K. oraz zasądził od
(...) Biura (...), (...) Spółki Jawnej z siedzibą w R. na rzecz M. i J.
małżonków K. kwotę 930,91 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.
Podstawę
powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia:
W
październiku 2010 roku A. K. zawarł za pośrednictwem biura (...) z (...) S.
Biurem (...), (...) Spółką Jawną z siedzibą w R. umowę nr (...) o imprezę
turystyczną w D. w Egipcie (zgłoszenie grupowe) dla grupy siedemnastu osób w
okresie od dnia 10 listopada 2010 roku do dnia 17 listopada 2010 roku. Cena
imprezy od całej grupy wyniosła 30.563 złote. Umowa przewidywała zakwaterowanie
w hotelu (...) z wyżywieniem HB, przelot, ubezpieczenie oraz transport z
lotniska i na lotnisko. W grupie siedemnastu osób znajdowali się M. K. oraz J.
K.. Na poczet zapłaty za imprezę dokonali przelewu kwoty 3.980 złotych na konto
klubu nurków, w ramach którego A. K. zawierał umowę. Wykupili również polisę
ubezpieczeniową na sporty wysokiego ryzyka za 263 złote. Głównym celem wyjazdu
grupy było nurkowanie. Zgodnie z umową M. i J. małżonkowie K., jak również
pozostali uczestnicy imprezy, mieli być zakwaterowani w hotelu (...). Po
dotarciu na miejsce okazało się, że z uwagi na brak miejsc zachodzi konieczność
zmiany miejsca zakwaterowania. Uczestnicy imprezy zostali przewiezieni do
hotelu (...) o niższym standardzie. W hotelu tym był brud, kurz i nieład, nie
tylko w pokojach, ale także na stołówce, panował fetor, w pokojach znajdowały
się stare, brudne meble. Uczestnicy wyjazdu zażądali powrotu do kraju, gdyż nie
zgadzali się na pobyt we wskazanym hotelu. Rezydent stwierdził, że jest to
niemożliwe, ponieważ miejsca w samolotach są wykupione na konkretne dni. Na
skutek żądań uczestników imprezy, w tym małżonków K., zostali oni przewiezieni
do hotelu (...), gdzie zostały im zaproponowane małe pokoje kategorii C w
bungalowach, gdzie był tylko stolik i łóżko we wnęce, na co część uczestników,
w tym M. i J. K. nie wyrazili zgody. W rezultacie oczekiwali na inny pokój od
godziny 11.00 do godziny 24.00, przy czym zmuszeni byli podpisać oświadczenie,
iż przyznany pokój opuszczą do godziny 12.00 dnia następnego, w przeciwnym
wypadku ich bagaże zostaną usunięte. Takie samo oświadczenie zmuszeni byli
napisać inni uczestnicy imprezy B. K. i W. K.. W hotelu tym małżonkowie K.
przebywali do 13 listopada. Każdego dnia musieli pakować swój bagaż i opuszczać
pokój, oczekując na innym pokój, który był akurat wolny. Chodzili po terenie
hotelu, oczekując na informację od rezydenta, który obiecywał, że załatwi tę sprawę.
Wraz z kilkoma uczestnikami imprezy postanowili udać się do hotelu (...), w
którym grupa miała być zgodnie z umową zakwaterowana, aby wyjaśnić zaistniałą
sytuację. Menadżer hotelu poinformował ich, że pozwane biuro podróży nie
dokonało rezerwacji miejsc w tym obiekcie. W dniu 13 listopada 2010 roku
rezydent pozwanego zaproponował powodom zakwaterowanie w hotelu (...) w S. E.
S. odległym o 100 km pod warunkiem złożenia przez nich oświadczenia o
zrzeczeniu się roszczeń związanych z zaistniałą sytuacją wobec biura podróży.
Małżonkowie K. nie wyrazili zgody na takie zrzeczenie się roszczeń. Następnie w
dniu 14 listopada 2010 roku M. i J. K. oraz dwa inne małżeństwa z grupy zostali
przewiezieni do hotelu (...) w D.. Rezydent poinformował małżonków K., że mogą
w tym hotelu pozostać do końca pobytu, czyli do 17 listopada 2010 roku. Na
miejscu okazało się jednak, że mogą w tym hotelu pozostać tylko jedną noc.
Małżonkowie K. spędzili noc w pomieszczeniu przygotowanym do remontu. Nie mogli
się umyć w tym pokoju, ponieważ nie było wody, a ubikacja była zapchana.
Korzystali z łazienki innych uczestników imprezy – B. K. i W. K.. Dopiero
ostatni nocleg, tj. z 16 na 17 listopada 2010 roku, na skutek osobistych starań
powoda i uprzejmości menagera hotelu powodowie spędzili w godziwych warunkach.
Z uwagi na konieczność zmiany pokoi, hoteli, małżonkowie K. nie mieli
możliwości skorzystania w pełni z zakupionych w ramach wycieczki posiłków.
Warunki, w których powodowie nocowali, spowodowały u nich wystąpienie wysypki i
problemów żołądkowych. Ani razu nie mieli możliwości nurkowania. Tylko raz byli
nad morzem i pływali w maskach, nie byli na żadnej wycieczce. W dniu 29
listopada 2010 roku M. i J. K. złożyli pozwanemu reklamację domagając się
całkowitego zwrotu poniesionych kosztów związanych z wyjazdem oraz
zadośćuczynienia za straty niematerialne w kwocie 5.000 złotych wobec
niewywiązania się przez biuro podróży z warunków zawartej umowy. W odpowiedzi
na reklamację, pismem z dnia 7 grudnia 2010 roku pozwana wskazała, że istotnie
miały miejsce niedogodności w czasie pobytu powodów w Egipcie, bowiem z powodu
święta muzułmańskiego oraz świąt w Rosji, hotele dokonały nadsprzedaży swoich
miejsc i wywołało to olbrzymie zamieszanie. W związku z tym za opisane
niedogodności Biuro (...) zaproponowało obniżenie ceny imprezy turystycznej o
kwotę 790 złotych względem każdego uczestnika imprezy, łącznie 1.580 złotych. W
dniu 10 stycznia 2011 roku M. i J. K. wezwali pozwaną do zapłaty na ich rzecz
kwoty: 3.908 złotych tytułem odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy o
świadczenie usług turystycznych, 263 złote tytułem zwrotu kwoty za wykupioną
polisę ubezpieczeniową na sporty wysokiego ryzyka, 5.000 złotych tytułem
zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikającą z nienależytego wykonania umowy
o świadczenie usług turystycznych - łącznie kwoty 9.243 złote do dnia 24
stycznia 2011 roku. W ocenie Sądu Rejonowego, nie budzi wątpliwości fakt, że
pozwana nie wykonała usługi turystycznej zgodnie z umową, gdyż powodowie
zostali zakwaterowani w innym hotelu niż zamówiony. Hotel (...) dokonał
nadsprzedaży miejsc ze względu na święta. Biuro podróży nie może zasłaniać się
faktem, że powierzyło wykonanie umowy osobom trzecim, zajmującym się tego
rodzaju czynnościami i tylko dlatego starać się uwolnić od odpowiedzialności.
Za działanie tych osób biuro podróży odpowiada jak za swoje własne,
niezależnie, czy ponosi winę, czy też nie. Zakwaterowanie było istotną częścią
programu imprezy turystycznej i stanowiło jeden z głównych elementów tej
imprezy. W związku z brakiem wolnych miejsc w zamówionym hotelu, powodowie
otrzymali zakwaterowanie w innym hotelu. Jednak powodowie nie przyjęli
świadczenia zastępczego w hotelu (...), podobnie jak cała grupa, z powodu
bardzo złych warunków sanitarnych i odstąpili od umowy o usługi turystyczne
żądając powrotu do Polski, co potwierdzają również pozostali uczestnicy tej
samej imprezy. W takim wypadku pozwana jako organizator imprezy turystycznej
była zobowiązana, bez obciążania klienta dodatkowymi kosztami, zapewnić mu powrót
do miejsca rozpoczęcia imprezy turystycznej lub do innego uzgodnionego miejsca.
Jednak rezydent poinformował powodów, że powrót do Polski jest niemożliwy,
ponieważ bilety na samolot są wykupione na konkretne dni. W hotelu (...)
powodom nie proponowano normalnych pokoi, w których mogliby się rozpakować i
odpocząć, lecz pokoje, które musieli opuścić rano wraz z bagażami. W hotelu
(...) spędzili noc w pomieszczeniu przygotowanym do remontu. Zdaniem Sądu I
instancji, brak jest podstaw, aby w okolicznościach niniejszej sprawy uznać
hotele, w których przebywali powodowie w związku z niedokonaniem rezerwacji w
hotelu (...), za świadczenie zastępcze, tym bardziej, że z zeznań powodów i
świadków – uczestników imprezy turystycznej, jak również z załączonych zdjęć wynika,
że zaproponowane im pokoje w kolejnych hotelach znacznie odbiegały od
standardów ogólnie przyjętych i zaoferowanych przez pozwaną w ramach wskazanego
w umowie hotelu (...). Pozwana sama przyznała, że umowa nie została należycie
wykonana, proponując obniżenie ceny imprezy turystycznej, na skutek reklamacji
złożonej przez powodów o kwotę 790 złotych względem każdego uczestnika imprezy,
łącznie 1.580 złotych. Według pkt 3.2 ogólnych warunków uczestnictwa
obowiązujących u pozwanej cena imprezy obejmuje: przelot, zakwaterowanie,
ubezpieczenie, opiekę pilota/rezydenta, opłaty lotniskowe według cennika
lotniska, transfery, wyżywienie zgodnie z ofertą. Zdaniem Sądu Rejonowego, w
okolicznościach niniejszej sprawy nie można traktować tych składników imprezy turystycznej
oddzielnie, lecz jako całość. Powodowie, wyjeżdżając do Egiptu, zamierzali
skorzystać z nurkowania i wycieczek fakultatywnych. Zamiast tego przez cały
okres pobytu przenosili się z winy pozwanej do różnych hoteli, na każdą noc, a
w ciągu dnia pilnowali swoich bagaży. Nie skorzystali w pełni z posiłków, za
które zapłacili w ramach zawartej umowy. Nienależyte wykonanie umowy przez
pozwaną spowodowało szkodę majątkową po ich stronie odpowiadającą wartości
zapłaconej ceny za imprezę turystyczną. Szkodę tę Sąd Rejonowy obliczył dzieląc
kwotę 30.563 złote zapłaconą przez całą grupę przez liczbę 17 osób co dało
1.797,82 złote od osoby (30.563 zł : 17= 1.797,82 zł). Zdaniem Sądu Rejonowego,
z uwagi na fakt, iż z powodu zaniedbań biura turystycznego powodowie nie mieli
możliwości uprawiania sportów wysokiego ryzyka, zasadnym jest zwrócenie kosztów
ubezpieczenia na sporty wysokiego ryzyka w kwotach po 131,50 złotych od osoby.
Powodowie wykazali także, że w czasie realizowania umowy o świadczenie usług
turystycznych, na skutek nienależytego wykonania zobowiązania przez
organizatora turystyki doszło do sytuacji powodującej „zmarnowanie urlopu"
klienta wyrażające się w utracie przez niego możliwości właściwego odpoczynku.
Powodowie zostali narażeni na niedogodności związane z zakwaterowaniem, nie
spełniającym standardów sanitarnych. Każdy z sześciu noclegów spędzili w innym
pokoju, codziennie wyprowadzając się i wprowadzając, odczuwali lęk i obawę
przed przeniesieniem do innego ośrodka, dyskomfort z tym związany. Jak wynika z
ich zeznań oraz zeznań B. K. byli nawet nakłaniani do zakwaterowania w pokoju,
w którym mieszkali inni turyści. Na skutek zaistniałej sytuacji nie mogli
zrealizować zaplanowanej formy wypoczynku, a przez panujący chaos zmarnowali
czas przeznaczony na wypoczynek. Niewątpliwe powodowie ponieśli krzywdę
niemajątkową. Korzystając z usług świadczonych przez podmiot zajmujący się
profesjonalnie danym rodzajem działalności, oczekiwali świadczenia w pełni
adekwatnego do zapłaconej ceny. W ocenie Sądu Rejonowego, kwota po 3.000
złotych żądana przez każdego z powodów tytułem zadośćuczynienia była kwotą
wygórowaną. Biorąc pod uwagę długość trwania imprezy turystycznej (7 dni),
zakres poniesionej krzywdy, jej nasilenie i charakter, Sąd uznał za zasadne roszczenie
o zadośćuczynienie w kwotach po 300 zł na każdego z powodów.
Jako
podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 11a ust. 1
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych (Dz. U. nr 133,
poz. 884 ze zm.). Sąd I instancji uznał za zasadne żądanie powodów zasądzenia
odsetek ustawowych od dnia 14 marca 2011 roku, czyli od dnia wniesienia pozwu,
o czym orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.
Apelację
od powyższego rozstrzygnięcia wniosły obie strony procesu.
Pozwana
zaskarżyła wyrok w części zasądzającej od niej na rzecz powodów kwoty po
2.219,32 złote zarzucając:
-
rażące naruszenie art. 11a ustawy o usługach turystycznych w związku z jej art.
16a poprzez dokonanie nieprawidłowej rozszerzającej wykładni, co skutkowało
zasądzeniem na rzecz powodów kwot za wykorzystane świadczenie, mimo ustalenia,
iż zamówiony pierwotnie hotel był hotelem trzygwiazdkowym, a zapewnione dwa
jako świadczenie zastępcze były hotelami czterogwiazdkowymi wg kategorii
miejscowej, a więc zapewniono świadczenie zastępcze zgodnie z art. 16a ustawy o
usługach turystycznych;
-
naruszenie art. 445 k.c. w związku z art. 11 ustawy o usługach turystycznych
poprzez przyznanie zadośćuczynienia, mimo niezaktualizowania się przesłanek
ustawowych do jego zasądzenia, bowiem art. 11a nie może być podstawą do
odpowiedzialności pozwanej za zadośćuczynienie z tytułu tzw. zmarnowanego
urlopu, którą to odpowiedzialność bez żadnej podstawy prawnej nałożył na
pozwaną Sąd Rejonowy zaskarżonego wyroku, precyzując i nazywając zasądzoną
kwotę zadośćuczynieniem, co wyraźnie wykluczył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu
uchwały w sprawie III CZP 79/10;
-
naruszenie art. 5 Dyrektywy Rady 90/314 poprzez jej antywspólnotową wykładnię
dokonaną contra lege i niezgodną z tezami orzeczenia w sprawie S. L. versus TUI
C 168/00 jak i uchwały SN III CZP 79/10 poprzez wydanie wyroku wbrew żądaniu
pozwu;
-
naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego zebrania oraz
wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego w ten
sposób, że miało to wpływ na wynik sprawy, w tym szczególności poprzez
sprzeczność dokonanych ustaleń z treścią umowy, treścią opinii biegłego
wreszcie z treścią maila – informacji w tłumaczeniu przysięgłym otrzymanej
przez pozwaną od kontrahenta zagranicznego, a niekwestionowanej przez
pełnomocnika powodów, z której wynika iż powodowie otrzymali hotel wyższej
kategorii niż zamówiona;
-
rażące naruszenie art. 471 k.c. poprzez zasądzenie odszkodowania w kwocie
równej cenie imprezy, mimo nie wykazania przez powodów ani zaistnienia samej
szkody ani jej wysokości ani tym bardziej związku przyczynowo – skutkowego
pomiędzy szkodą a działaniem lub zaniechaniem pozwanej w ten sposób, że miało
to wpływ na wynik sprawy;
-
naruszenie art. 322 k.p.c. poprzez zasądzenie kwot wg uznania Sądu mimo
wyraźnego wyłączenia takiej możliwości w tego rodzaju sprawach uchwałą SN w
sprawie III CZP 79/10;
-
naruszenie art. 321 k.p.c. poprzez łączne zasądzenie kwoty odszkodowania
równego cenie imprezy i kwoty po 300 tytułem zadośćuczynienia, mimo iż
powodowie żądali zadośćuczynienia oraz odszkodowania oddzielnie, w toku
postępowania nie wykazując ani jednego ani drugiego;
-
naruszenie art. 328 k.p.c. poprzez wydanie wyroku bez jego rzeczywistego
uzasadnienia i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem nie zdającym testu
wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów,
które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla
których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz
niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Samo
bowiem uznanie, iż opinia biegłego jest niewygodna, bo Sąd nie podziela
metodyki jego pracy, jest nielogiczne i narusza zasadę swobodnej oceny
materiału dowodowego, czyniąc ją dowolną. Ustalenia biegłego są bowiem zbieżne
z treścią pozostałego w sprawie materiału dowodowego, a pominiętego przy
dokonywaniu oceny przez Sąd I instancji, w tym zeznaniami A. K. jak i
informacją od kontrahenta zagranicznego dołączoną do pisma pozwanego z 22
listopada 2012 roku. Oznacza to, iż Sąd I instancji uchybił zasadom swobodnej
oceny dowodów. Dokonana w tej sprawie ocena nie jest bowiem oceną wszechstronną
a jednostronną – skoro Sąd I instancji wyciąga wnioski z jednych dowodów, a
pomija inne to zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. jest uzasadniony.
Wskazując
na powyższe wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie i oddalenie żądania
pozwu o zapłatę w całości oraz o rozstrzygnięcie o kosztach sądowych za obie
instancje według norm przepisanych ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia Sądowi I instancji z
pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za pierwszą
i drugą instancję.
Powodowie
zaskarżyli powyższy wyrok w części oddalającej powództwo dalej idące i
zarzucając naruszenie:
-art.
233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie niewszechstronnej oceny materiału dowodowego,
sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, prowadzącej do:
-
ustalenia, iż wartość imprezy turystycznej, w której wzięli udział powodowie
wyraża się kwotą 1.797,82 złote przypadającą na każdego z powodów oraz
ustalenia, iż w skutek niewykonania umowy przez pozwaną każdy z powodów poniósł
szkodę w tej właśnie wysokości, podczas gdy prawidłowa i wszechstronna ocena
materiału dowodowego, tj. zeznań świadka A. K., powodów oraz dokumentu w
postaci potwierdzenia przelewu kwoty 3.980 złotych załączonego do pozwu
prowadzi do wniosku, iż każdy z powodów zapłacił za imprezę turystyczną po
1.990 złotych i taka właśnie kwota odpowiada szkodzie każdego z powodów
powstałej wskutek niewykonania umowy przez pozwaną;
-
ustalenia wysokości zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz każdego z powodów z
pominięciem okoliczności faktycznych ustalonych przez Sąd I instancji, a
zwłaszcza stopnia dyskomfortu powodów oraz niebezpieczeństwa dla ich życia i
zdrowia, które miały miejsce w czasie urlopu powodów i w konsekwencji
przyjęcie, iż kwota 300 złotych na rzecz każdego z nich jest odpowiednia,
podczas gdy okoliczności sprawy, a przede wszystkim rozmiar dyskomfortu powodów
w czasie trwania całej imprezy turystycznej oraz stopień zawinienia pozwanej
uzasadniał przyznanie każdemu z powodów kwoty po 3.000 złotych tytułem
zadośćuczynienia za zmarnowany urlop;
-art.
328 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w wadliwym
sporządzeniu uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia poprzez wskazanie jako
ustalonych wewnętrznie sprzecznych faktów, tj. ustaleniu z jednej strony, iż
powodowie za imprezę turystyczną organizowaną przez pozwaną spółkę zapłacili
łącznie kwotę 3.980 złotych (tj. po 1.990 złotych) i jednoczesne ustalenie, że
wartość imprezy przypadająca na każdego z powodów wyrażała się kwotą 1.797,82
złote;
-
naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. lla ust. 1 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie i uznanie, iż kwota po 300 złotych na rzecz każdego z powodów
stanowi wystarczające zadośćuczynienie dla powodów za szkodę niemajątkową w postaci
zmarnowanego urlop i w całości pokrywa tak rozumiany uszczerbek powodów,
podczas gdy uwzględniając stopień zawinienia pozwanej, a przede wszystkim
rozmiar dyskomfortu powodów, uzasadnione było przyjęcie, iż niemajątkowa szkoda
powodów może zostać naprawiona poprzez zapłatę kwoty po 3.000 złotych na rzecz
każdego z powodów.
Wskazując
na powyższe wnieśli o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez zasądzenie
od pozwanej (...) S. Biura (...), S. S. (2)" Spółki jawnej na rzecz M. K.
dalszej kwoty, tj. 2.902,18 złotych oraz na rzecz J. K. dalszej kwoty tj.
2.902,18 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 marca 2011 roku do dnia
zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów zwrotu kosztów
postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.
Sąd
Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja
pozwanej jest niezasadna zaś apelacja powodów zasługuje na uwzględnienie.
W
pierwszej kolejności omówienia wymagają zarzuty naruszenia prawa procesowego,
bowiem dopiero po dokonaniu prawidłowych ustaleń faktycznych może nastąpić ich
prawna ocena.
Niezasadny
jest zarzut naruszenia art. 328 k.p.c. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera
wszystkie elementy określone w treści art. 328 § 2 k.p.c. Sąd pierwszej
instancji wskazał w nim podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, przedstawił ocenę
dowodów ze szczegółowym omówieniem dowodów, wskazaniem przyczyn dla których
niektórym dowodom nie dał wiary oraz wyjaśnił podstawę prawną orzeczenia z
przytoczeniem przepisów prawa. Uzasadnienie zarzutu naruszenia art. 328 k.p.c.
podniesionego przez stronę pozwaną wskazuje w istocie na to, iż pozwany nie
zgadza się z oceną dowodów przedstawioną przez Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego
orzeczenia w szczególności z oceną opinii biegłego. Ocena ta zostanie omówiona w
części dotyczącej zarzuty naruszenia art. 233 k.p.c. Z kolei zarzut naruszenia
art. 328 § 2 k.p.c. podniesiony przez powodów sprowadza się do podważenia
ustalenia dotyczącego wysokości uiszczonej przez powodów kwoty na poczet ceny
za imprezę turystyczną. W tym zakresie Sąd pierwszej instancji ustalił, iż
powodowie dokonali przelewu na poczet zapłaty za imprezę w kwocie 3980 zł na
konto klubu nurków a jednocześnie uznał, iż powodowie w związku z zawarciem
umowy ponieśli szkodę majątkową w kwocie stanowiącej wartość 30567 zł
podzieloną przez liczbę uczestników imprezy, tj. 17. Kwestia prawidłowości
powyższego ustalenia nie stanowi naruszenia art. 328 k.p.c. lecz w istocie
dotyczy oceny dowodów zgromadzonych w sprawie, na podstawie których Sąd
pierwszej instancji dokonał powyższego ustalenia.
Sąd
Rejonowy zasadniczo dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o
materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i oceniony zgodnie z zasadą swobodnej
oceny dowodów wyrażoną w treści art. 233 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela te
ustalenia za wyjątkiem ustalenia dotyczącego kosztów jakie zostały poniesione
przez powodów w związku z zawarciem umowy o usługi turystyczne. W tym zakresie
zasadny okazał się zarzut apelacji powodów. Z dokumentu w postaci dowodu
dokonania przelewu dnia 5 października 2010 roku (dokument przelewu, k.10)
wynika, iż powodowie na poczet imprezy turystycznej uiścili łącznie kwotę 3980
zł, co daje 1990 zł na osobę. Brak jest podstaw do ustalania kosztów
poniesionych w związku z imprezą turystyczną przez powodów na podstawie łącznej
ceny tej imprezy dla 17 osób następnie podzielonej przez liczbę jej
uczestników. Z treści umowy o świadczenie usług turystycznych nie wynika
bowiem, aby każdy z uczestników ponosił jednakowe koszty udziału w tej
imprezie. Powodowie przedstawiając dokument w postaci przelewu wykazali koszty
jakie ponieśli z związku z imprezą turystyczną i koszty te powinny być przez
Sąd uwzględnione. Pozwany nie zakwestionował skutecznie tej wartości. Dodatkowo
podzielić należy ustalenie Sądu pierwszej instancji, że powodowie ponieśli
koszty ubezpieczenia, z którego wskutek nienależytego wykonania umowy przez
pozwanego, nie skorzystali w kwotach po 131,50 zł.
Zarzut
naruszenia art. 233 k.p.c. przedstawiony przez stronę pozwaną Sąd Okręgowy
uznał za bezzasadny. Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena dowodów z zeznań
świadków, zeznań stron oraz opinii biegłego odpowiada regułom logiki i regułom
doświadczenia życiowego. Opinia biegłego z zakresu turystyki okazała się
nieprzydatna do rozstrzygnięcia sprawy niniejszej. W świetle art. 278§ 1 k.p.c.
w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu stron co do
liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu
zasięgnięcia ich opinii. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego winno być
poprzedzone stwierdzeniem, że wedle obiektywnych kryteriów uwarunkowanych
przeciętnym poziomem wiedzy w społeczeństwie Sąd ma ocenić okoliczności,
których poznanie wymaga wiedzy specjalnej. Sąd pierwszej instancji dopuścił
dowód z opinii biegłego na okoliczność „należytego wykonania umowy przez
pozwaną, braku szkody po stronie powodów, braku obowiązku opłat i spłat między
stronami wskutek zakwaterowania w hotelu tej samej jakości, spełnienia
świadczenia zastępczego” (postanowienie Sądu, k. 240). Ustalenie wszystkich
wymienionych w postanowieniu dowodowym okoliczności nie wymagało wiedzy
specjalnej. Sąd był władny dokonać powyższych ustaleń samodzielnie na podstawie
zgromadzonych w aktach dowodów osobowych i dowodów z dokumentów oraz materiału
zdjęciowego. Treść umowy o świadczenie usług turystycznych wskazywała miejsce
pobytu, położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania, ilość i rodzaj
posiłków. Zeznania powodów i świadków precyzowały w jakich warunkach i na
jakich zasadach powodowie zostali zakwaterowani w innych obiektach niż wskazany
w umowie oraz czy zapewniono im wyżywienie zgodne z treścią umowy. Ocena
dotycząca tego czy powodowie ponieśli szkodę niemajątkową w związku z
niewykonaniem umowy przez pozwanego w żadnym razie nie może należeć do biegłego
z zakresu turystyki, podobnie jak ocena obowiązku świadczeń między stronami
wskutek niewykonania umowy. Do biegłego nie należy rozstrzyganie zagadnień
prawnych. Sporządzona w sprawnie niniejszej opinia biegłego z zakresu turystyki
ograniczyła się do uzyskania ze stron internetowych informacji o kategorii
obiektów, w których powodowie zostali zakwaterowani oraz obiektu wskazanego w
umowie oraz przytoczenia opinii internautów na temat tych obiektów i ustalenia
na tej podstawie standardu hoteli. Tymczasem ogólny standard tych obiektów nie
był sporny. Sporne były natomiast konkretne warunki pobytu powodów na imprezie
turystycznej zaoferowane przez pozwanego a ustalenie tych warunków nie wymagało
opinii biegłego. Ocena prawna okoliczności faktycznych należała do Sądu
orzekającego. W świetle zeznań świadków: A. K., B. K., W. K., J. M. oraz zeznań
powodów nie ulega wątpliwości, iż zaproponowany powodom po przylocie do Egiptu
hotel (...) nie stanowił odpowiednika hotelu (...). W hotelu (...) było brudno,
w pokojach i na stołówce czuć było fetor. Uczestnicy imprezy w trosce o swoje
zdrowie odstąpili więc od umowy żądając powrotu do Polski. Uprawnienie takie
przysługiwało im na podstawie art. 16 a ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997
roku o usługach turystycznych (Dz.U. z 2004r., nr 223, poz. 2268 ze zm.).
Organizator turystyki wbrew treści tego przepisu nie zapewnił uczestnikom
powrotu do kraju przed końcem imprezy turystycznej. Przez dalszy pobyt w
Egipcie powodowie byli zakwaterowani w różnych hotelach i w różnych pokojach,
zmuszeni do codziennej zmiany miejsca pobytu i niepewni gdzie zostaną
zakwaterowani kolejnego dnia. Takie postępowania pozwanego w żadnym razie nie
może być uznane za zapewnie nie świadczenia zastępczego w rozumieniu ustawy co
Sąd mógł ustalić bez potrzeby powoływania biegłego. Z kolei propozycja
zakwaterowania w hotelu znajdującym się w Skarm E. S. pod warunkiem zrzeczenia
się przez powodów wszelkich roszczeń wobec organizatora imprezy nie odpowiada
wykonaniu obowiązku organizatora imprezy turystycznej nałożonemu mocą art. 16 a
ust. 1 cytowanej ustawy.
Niezasadny
jest zarzut pozwanego naruszenia art. 321 i 322 k.p.c. Sąd pierwszej instancji
nie orzekł ponad żądanie bowiem powodowie żądali zapłaty kwot po 5121,50 zł dla
każdego z nich. Na kwoty te składała się po 2121,50 zł odszkodowania (w tym po
1990 zł tytułem zwrotu ceny imprezy oraz po 131,50 zł tytułem zwrotu kosztów
ubezpieczenia) oraz po 3000 zł zadośćuczynienia. Sąd pierwszej instancji
uwzględnił powództwo o odszkodowanie do kwot po 1919,32 zł i powództwo o
zadośćuczynienie do kwoty po 300 zł. Natomiast przepisu art. 322 k.p.c. Sąd
pierwszej instancji nie zastosował uznając szkodę majątkową za udowodnioną w
sposób ścisły.
Zasadny
jest zarzut podniesiony w apelacji powodów naruszenia przez Sąd pierwszej
instancji art. 11 a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych poprzez jego
niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie na rzecz każdego z powodów kwoty po 300
zł za szkodę niemajątkową wyrażającą się z zmarnowaniu urlopu. Niezasadny jest
natomiast zarzut naruszenia tego przepisu podniesiony w apelacji pozwanego.
Odpowiedzialność
kontraktowa organizatora imprezy turystycznej wynika z faktu zawarcia umowy o
świadczenie usług turystycznych a jej podstawą jest art. 11 a ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych. Zgodnie z tym przepisem
organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy
o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte
wykonanie jest spowodowane wyłącznie działaniem lub zaniechaniem klienta,
działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonaniu usług
przewidzianych w umowie jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było
przewidzieć ani uniknąć, albo siłą wyższą. Sąd Okręgowy w całości podziela
pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 roku sygn.
III CZP 79/10 (OSNC 2011/4/41), zgodnie z którym art. 11 a ust. 1 ustawy o
usługach turystycznych jest podstawą odpowiedzialności zarówno za szkodę
majątkową jak i za szkodę niemajątkową w postaci utraty przyjemności z
wypoczynku, „zmarnowanego urlopu”. Pogląd o szerokim ujmowaniu pojęcia szkody
wynikającego z art. 5 ust. 1 i 2 implementowanej przepisem art. 11 a cytowanej
ustawy przez prawo krajowe dyrektywy nr 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 roku
w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek znajduje
odzwierciedlenie w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z
dnia 12 marca 2002 roku S. L. v.TUI Deutschland GmbH, nr C-168/00. Skoro
Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że art. 5 dyrektywy 90/314 powinien być
wykładany w sposób obejmujący pojęciem szkody także uszczerbek niemajątkowy w
postaci zmarnowanego urlopu, to art. 11 a ustawy o usługach turystycznych
przenoszący art. 5 dyrektywy do polskiego porządku prawnego musi być wykładany
w ten sam sposób. Dlatego też przyznanie zadośćuczynienia za szkodę wyrządzoną
niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy o świadczenie usług
turystycznych znajduje umocowanie prawne w art. 11 a ust. 1 ustawy o usługach
turystycznych.
W
sprawie niniejszej w czasie realizowania umowy o świadczenie usług
turystycznych na skutek nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwane
biuro podróży doszło do sytuacji powodującej „zmarnowanie urlopu” klientów wyrażającej się w utracie przez nich
przyjemności z wycieczki, utracie urlopu. Zakres dyskomfortu doznanego przez
pozwanych był znaczny. Już pierwszego dnia po przybyciu na miejsce imprezy
turystycznej, tj. do Egiptu, kraju islamskiego, obcego turystom kulturowo,
okazało się, że organizator nie zapewnił turystom zakwaterowania w hotelu
przewidzianym umową. Turyści oczekiwali na zakwaterowanie w innym hotelu lecz
jak się okazało zaproponowany im obiekt nie spełniał podstawowych warunków
higienicznych. Turyści w obawie o swoje zdrowie odstąpili od umowy. Mimo, iż w
razie odstąpienia od umowy organizator turystyki ma obowiązek zapewnić
klientowi powrót do kraju biuro podróży nie tylko nie zapewniło turystom
powrotu ale zmusiło do przebywania przez tydzień czasu w warunkach, które
naraziły turystów na ciągły stres, niewygodę, brak możliwości korzystania nie
tylko z zaplanowanych wycieczek, nurkowani, kąpieli wodnych ale z toalety w
pokoju hotelowym, czy wykupionego wyżywienia. Turyści byli całkowicie uzależnieniu od rezydenta biura
podróży. Korzystali z pokoi hotelowych, które akurat były wolne w danym hotelu
z obowiązkiem opuszczenia ich do godziny 12 następnego dnia. Niemal każdego
dnia martwili się, gdzie spędzą kolejną noc, bagaże przechowywali w pokoju
innych turystów lub w przechowalni. Proponowane im pokoje miały bardzo niski
standard. Turyści nie mieli możliwości skorzystać nie tylko z zaplanowanych
wycieczek, nurkowania, kąpieli wodnych i słonecznych ale również z wykupionych
przez siebie posiłków. Dodatkowo z uwagi na złe warunki higieniczne uczestnicy
dotknięci zostali dolegliwościami dermatologicznymi i żołądkowymi. Zamiast
korzystać z wypoczynku turyści przez tydzień przeznaczony na urlop tracili czas
na uzgodnienia kwestii zakwaterowania z personelem hotelowym i rezydentem, byli
zdenerwowani i bezradni wobec nierzetelności biura podróży, zmuszeni do
zamieszkiwania w nieodpowiednich warunkach i ciągłego zmiany miejsca pobytu na
inny pokój. Biorąc pod uwagę czasokres trwania niedogodności, ich nasilenie
i charakter Sąd Okręgowy uznał, iż kwoty po 3000 złotych są adekwatne do
doznanej przez każdego z powodów szkody niemajątkowej. Wobec faktu, iż szkoda
poniesiona przez powodów ma charakter szkody na osobie w sprawie niniejszej nie
znajduje zastosowania ograniczenie odpowiedzialności organizatora turystyki
przewidziane w pkt 10 ust 1 warunków uczestnictwa w imprezie turystycznej (k.
236).
Z
tych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił
zaskarżony wyrok i zasądził na rzecz każdego z powodów kwoty po 5121,50 zł, na
które składają się: odszkodowanie za szkodę majątkową w wysokości 2.121,50 zł
oraz zadośćuczynienie w wysokości 3.000 zł. Apelacja pozwanego podlegała
oddaleniu jako pozbawiona uzasadnionych podstaw faktycznych oraz prawnych, na
podstawie art. 385 k.p.c.
O
kosztach postępowania za pierwszą i drugą instancję orzeczono na podstawie art.
108 § 1 w zw. z art. 98 § 1, 2 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za
wynik procesu. Na koszty procesu poniesione przez powodów przed Sądem pierwszej
instancji składa się opłata od pozwu w kwocie 513 zł oraz koszty zastępstwa
prawnego w kwocie 2417 zł w tym wynagrodzenie pełnomocnika reprezentującego
powodów ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze m.). Na koszty postępowania odwoławczego
poniesione przez powodów składa się opłata od apelacji w kwocie 291 zł oraz
koszty wynagrodzenia pełnomocnika reprezentującego powodów ustalone na
podstawie § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 cytowanego rozporządzenia.
Jestem pod wrażeniem. Bardzo dobry artykuł.
OdpowiedzUsuńJestem pod wrażeniem. Świetny artykuł.
OdpowiedzUsuń