W niniejszej publikacji przedstawiamy wyrok dotyczący odszkodowania za zmarnowany urlop poprzez niezapewnienie należytego standardu hotelu.
W razie potrzeby uzyskania dalszych wiadomości na temat odszkodowania za nieudany urlop, zapraszamy na stronę www.poznan-kancelaria.pl
WYROK W
IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
W
dniu 12 marca 2012 roku A. Ł., D. Ł., J. D. i W. D. wnieśli pozew przeciwko
(...) sp. z o.o. w W. o zapłatę kwoty 3.500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia
18 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu. W uzasadnieniu powodowie
wskazali, iż podstawą zgłoszonego roszczenia jest nienależyte wykonanie
zobowiązania wynikającego z zawartej z pozwanym umowy udziału w imprezie
turystycznej.
W
odpowiedzi na pozew (...) sp. z o.o. w W. wniósł o oddalenie powództwa i
zasądzenie kosztów procesu, wskazując, iż standard hotelu odpowiadał kategorii
zakwaterowania przewidzianej w umowie oraz, że informowano powodów o tym, iż
hotel którym są zainteresowani jest skromny. Pozwany złożył propozycję zawarcia
ugody polegającej na zapłacie na rzecz powodów kwoty 1.051 zł.
Wyrokiem
z dnia 11 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy (...) w Warszawie zasądził od pozwanego na
rzecz powodów kwotę po 875 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 stycznia 2012
r. do dnia zapłaty oraz po 25 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a w pozostałym
zakresie Sąd oddalił powództwo.
Powyższe
rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń faktycznych i rozważań
prawnych Sądu Rejonowego:
W
grudniu 2010 roku A. Ł. zawarła z (...) sp. z o.o. umowę udziału w imprezie
turystycznej polegającej na zorganizowaniu dla A. Ł., D. Ł., J. D. i W. D.
przelotu i pobytu w okresie od 10 lipca 2011 roku do dnia 24 lipca 2011 roku w
hotelu (...) w Tunezji za cenę 5.265 zł.
W
przydzielonym pokoju przeznaczonym dla 4 osób były 3 łóżka, na podłodze
znajdowała się brudna pościel, wanna w
łazience była zardzewiała i brudna, armatura łazienkowa nosiła ślady deptania.
W całym hotelu panował bałagan, porozrzucane były zniszczone leżaki i śmieci,
łazienki ogólno dostępne były brudne, zniszczone, a wyposażenie zardzewiałe,
podobnie jak jaccuzi przy basenie, stoły w restauracji były brudne, tak samo
jak sztućce i obrusy, w suficie restauracji była dziura z której sypał się
tynk, ze ścian wystawały niezabezpieczone kable różnych instalacji.
Przydzielony pokój został zmieniony na inny, w którym nie działała
klimatyzacja, a następnie po kolejnych dniach na dwa mniejsze pokoje. Podawana
w trakcie posiłków żywność była przeterminowana. A. Ł. i J. D. zgłaszali
wielokrotnie zastrzeżenia zarówno w recepcji hotelu, jak i u rezydenta.
Rezydent zaproponowała zmianę hotelu na inny hotel 3 gwiazdkowy za dodatkową
opłatą.
W
dniu 17 lipca 2011 roku A. Ł. i J. D. złożyli reklamację, w której wskazali
zastrzeżenia do jakości świadczonych usług. Po powrocie do Polski, A. Ł. i J.
D. ponownie złożyli reklamację wskazując, iż hotel (...) nie spełniał żadnych
standardów podanych w ofercie i opisując cały przebieg pobytu . (...) sp. z
o.o. w odpowiedzi na reklamację zaproponowali wypłatę rekompensaty w wysokości
775 zł .
Stan
faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów i dokumentacji
fotograficznej nie kwestionowanej przez pozwanego. Sąd oddalił wnioski dowodowe
o przesłuchanie świadków jako zmierzające do przedłużenia postępowania.
W
części dotyczącej rozważań prawnych jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd
wskazał przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych
(dalej ustawa) będącą wynikiem implementacji do polskiego porządku prawnego
dyrektywy Rady nr 90/314 z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych
podróży, wakacji i wycieczek. Umowa o podróż lub o wycieczkę jest umową złożoną
z wielu zintegrowanych świadczeń na rzecz turystów jak przewóz, zakwaterowanie,
wyżywienie, zwiedzanie i rozrywki, tworzących określony program. Taką umowę traktuje
się niekiedy jako pakiet świadczeń tworzących całość lub jako jeden produkt za
zryczałtowaną cenę bez wyodrębnienia kosztów poszczególnych usług. Za produkt
ten odpowiada organizator podróży, bez odsyłania klientów z roszczeniami do
poszczególnych usługodawców. Umowa ta jest zatem złożona z wielu świadczeń
regulowanych różnymi przepisami. Wskazuje się, że zawiera elementy umowy o
dzieło, przewozu, najmu pomieszczenia, sprzedaży, przechowania a ponadto ma
pewne cechy własne jak obowiązek zapewnienia klientom bezpieczeństwa w trakcie
realizacji programu i obowiązek pilota wycieczki opieki nad uczestnikami
imprezy. Dla dokonania tego świadczenia zwykle jest konieczne należyte
spełnienie pozostałych świadczeń przede wszystkim dokonanie przewozu i rezerwacja
hoteli. Nie ulega przy tym wątpliwości, że miejsce zakwaterowania należy do
istotnych warunków umowy. W myśl art. 11a ust. 1 ustawy organizator turystyki
odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. W orzecznictwie
przyjmuje się, że powołany przepis stanowi podstawę odpowiedzialności za
niemajątkową szkodę w postaci tzw. zmarnowanego urlopu. Zdaniem Sądu Rejonowego
wysokość odszkodowania w sprawach tego rodzaju należy ocenić przez pryzmat
odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu turysta został pozbawiony kupionej
przyjemności. Za górną granicę odpowiedzialności w takiej sytuacji należy
przyjąć umówioną cenę imprezy turystycznej, wysokość odszkodowania powinna
również uwzględniać zarówno zakres i natężenie uchybień skutkujących
negatywnymi przeżyciami, jak i czas ich trwania.
Sąd
Rejonowy przyjął, że w sprawie niniejszej mówienie o zmarnowanym urlopie
powodów nie jest przesadzone, gdyż rozmaite niedogodności trwały przez większą
część imprezy. Powodów zakwaterowano w nieodpowiednim pokoju ze zbyt małą
ilością łóżek, następnie w dwóch pokojach. Zatem nawet udany dzień na plaży
kończył się problemami z nocnym wypoczynkiem. Podawanie produktów
przeterminowanych w krajach tropikalnych - oprócz niewątpliwego zagrożenia -
skutkuje uzasadnionymi obawami o stan zdrowia, zwłaszcza rodziców o małoletnich
dzieci. Wprawdzie dolegliwości powodów nie można było uznać za udowodnione, ale
same obawy o bezpieczeństwo sanitarne i strach przez dolegliwościami
żołądkowo-jelitowymi odbierają radość z pobytu nad morzem, zwłaszcza, że
posiłki są spożywane kilka razy dziennie i każdorazowo mogły powstawać nowe
obawy. Wreszcie trudno mówić o możliwości spokojnego wypoczynku w wyjątkowo
brudnych pomieszczeniach towarzyszących basenom, uwidocznionych na zdjęciach. W
ocenie Sądu, uznając nawet argumenty pozwanego, iż standard hotelu określony
był według kategorii tunezyjskiej, a standard hoteli afrykańskich jest niższy
niż hoteli europejskich oraz że powodowie byli poinformowani o tym, ze hotel
jest „skromny”, nie sposób stwierdzić, iż cały hotel oraz same pokoje
przydzielane powodom spełniały warunki zawartej umowy czy po prostu standardy
przyzwoitości. Oznaczenie hotelu jako skromny nie jest równoznaczne ze
stwierdzeniem brudny i zaniedbany. Na wysokość odszkodowania tego rodzaju nie
mogą również wpływać koszty związane z wykonywaniem poszczególnych elementów
imprezy turystycznej. Nie ma wątpliwości, że przelot jest zazwyczaj najdroższym
elementem takiej kalkulacji, ale z punktu widzenia klienta stanowi on zazwyczaj
najkrótszy i najmniej ważny element pobytu. Nawet przelot klasą biznesową nie
zrekompensuje dwutygodniowego pobytu w złych warunkach.
W tej sytuacji odszkodowanie dla
powodów powinno kształtować się na poziomie 75% ceny wycieczki. Powodowie domagali się kwoty
niższej i tylko taka mogła zostać im zasądzona. Ponadto Sąd dokonał pewnych
korekt w stosunku do żądania pozwu uznając, że ani przepis prawa ani treść
umowy nie przewidywały po stronie powodów istnienia solidarności. Zdaniem Sądu
nie można pozbawiać małoletnich powodów do odszkodowania za utracony urlop
pomimo, że ekonomiczny koszt opłat za imprezę turystyczną ponoszą zwykle
rodzice. Jednakże opłacając dziecku taką imprezę rodzic dokonuje na jego rzecz
darowizny. Wówczas dziecku służą te same prawa, z których korzysta dorosły
uczestnik wycieczki.
Powyższy
wyrok zaskarżył apelacją w całości pozwany zarzucając naruszenie:
1. art. 217 kpc polegające na bezzasadnym
oddalenia wniosku dowodowego - przesłuchania w charakterze świadka J. R. – jako
zmierzającego do przedłużenia postępowania, mimo iż wniosek ten złożony został
już w odpowiedzi na pozew;
2. art. 322 oraz 233 kpc polegające na
przeprowadzeniu przez Sąd I Instancji dowolnej - zamiast swobodnej oceny
dowodów i ustaleniu wysokości szkody bez uwzględnienia wszystkich okoliczności
sprawy i przyjęciu, że powodowie ponieśli szkodę w wysokości 75% wartości
opłaconego świadczenia;
3. art. 229 kpc poprzez przyjęcie, iż pozwana
nie kwestionowała dokumentacji fotograficznej, choć w odpowiedzi na pozew
zaprzecza twierdzeniom, które dokumentacja tak miała wykazywać;
4. art. 328 § 2 kpc polegające na wewnętrznej
sprzeczności orzeczenia i zasądzeniu na rzecz małoletniej W. D. odszkodowania
wyższego niż ustalona przez sąd szkoda.
5. art. 379 pkt 5 kpc polegające na pozbawieniu
pozwanej możliwości obrony swoich praw ze względu na oddalenie złożonego
wniosku o przesłuchanie jedynego świadka, uniemożliwiając tym samym pozwanej
zakwestionowanie twierdzeń strony czynnej, na podstawie których sąd ustalił
stan faktyczny.
Wskazując
na powyższe apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania, pozostawiając sądowi rozstrzygnięcie co do
kosztów postępowania.
Sąd
Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja
nie zasługuje na uwzględnienie.
W
pierwszej kolejności należy odnieść zarzutu nieważności postępowania z uwagi na
naruszenie art. 379 pkt 5 kpc i pozbawienie pozwanego możności obrony swych
praw. Ma rację apelujący, że przy analizie, czy doszło do pozbawienia strony
możności działania, trzeba najpierw rozważyć, czy nastąpiło naruszenie
przepisów procesowych, następnie zbadać, czy uchybienie to wpłynęło na możność
strony do działania w postępowaniu, wreszcie ocenić, czy pomimo zaistnienia
tych przesłanek strona mogła bronić swych praw w procesie (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 28 marca 2008 r. w sprawie V CSK 488/07). Rzecz w tym, że
taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie z uwagi na brak ostatniej
z wskazanych wyżej przesłanek. W ocenie Sądu Okręgowego bezpodstawne, zdaniem
apelującego, oddalenie wniosku dowodowego o przesłuchanie świadka mogło być
kwestionowane przez pozwanego. W apelacji przecież wskazano zarzut naruszenia
art. 217 kpc, co kwestię oddalenia wniosku dowodowego nakazuje rozpoznawać
jedynie w kontekście zwykłego uchybienia procesowego nie skutkującego
nieważnością postępowania.
Przechodząc
do oceny dalszych zarzutów apelacji należy przypomnieć, że Sąd drugiej
instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany
przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego,
wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (Uchwała
Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie
III CZP 49/07).
Dokonując
oceny zarzutu naruszenia art. 217 kpc polegającego na bezzasadnym oddaleniu
wniosku o przesłuchanie w charakterze świadka J. R. należy wskazać na treść
art. 162 kpc. Przepis ten stanowi, że strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli
nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia
przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie,
która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie
uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania,
których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona
uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Jak wynika z
protokołu rozprawy, zawodowy pełnomocnik pozwanego nie zgłosił zastrzeżenia do
protokołu w związku z oddaleniem wniosku dowodowego (k. 106). Oznacza to, że
pozwany przed Sądem Okręgowym nie może powoływać się na uchybienie Sądu w tym
zakresie, zaś zarzut naruszenia art. 217 kpc nie poddaje się kontroli
instancyjnej.
Powyższe
skutkuje bezzasadnością zarzutu naruszenia art. 322 oraz 233 kpc polegającym na
ustaleniu wysokości szkody bez uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy i
przyjęciu, że powodowie ponieśli szkodę w wysokości 75% wartości opłaconego
świadczenia. W tym zakresie apelujący nie wskazał nawet w prawidłowy sposób
jakich okoliczności Sąd nie wziął pod uwagę ograniczając się ponownie do
kwestii oddalenia wniosku o przesłuchanie w charakterze świadka J. R., co jak
wskazano wyżej nie może stanowić podstawy zarzutów wobec wyroku Sądu
Rejonowego. W związku z powyższym Sąd Okręgowy nie znalazł, co do zasady,
podstaw od odmiennego ustalenia wysokości szkody.
Z
uwagi na brak skutecznego postawienia zarzutów naruszenia przepisów
postępowania apelujący nie podważył prawidłowości ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego,
które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. Sąd Rejonowy w oparciu o przedstawioną
dokumentację fotograficzną mógł przyjąć, że uchybienia, na które powoływali się
powodowie miały miejsce. Dla skutecznego podważenia tych dowodów nie było
wystarczające zaprzeczenie przez pozwanego okolicznościom powoływanym przez
powodów. Takie stanowisko pozwanego uniemożliwiało co najwyżej zastosowanie
art. 230 kpc, ale nie zwalniało go od wskazania dowodów dla stwierdzenia
faktów, z których wywodził skutki prawne (art. 232 kpc). Podsumowując pozwany
nie przedstawił dowodów podważających ustalenia poczynione na podstawie dowodów
zaoferowanych przez powodów, a jedyny dowód zawnioskowany przez pozwanego
został oddalony, na co pozwany nie może się powołać z uwagi na uchybienie art.
162 kpc.
Na
koniec należy przyznać rację apelującemu w zakresie w jakim kwestionuje, w
ramach zarzutu naruszenia art. 328 § 2 kpc, wysokość kwoty zasądzonej na rzecz
małoletniej W. D.. Niewątpliwie mając na
uwadze wysokość szkody określonej na 75% ceny imprezy turystycznej i koszt
imprezy W. D. wynoszący 920 zł (k. 24-25) należy stwierdzić, że wysokość kwoty
zasądzonej na rzecz tej powódki powinna wynosić 690 zł (75% z 920 zł).
W
związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił
zaskarżony wyrok jedynie w ten sposób, że zasądzoną należność główną na rzecz
małolaetniej W. D. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego J. D.
obniżył do kwoty 690 zł, a na podstawie art. 385 kpc apelację pozwanego w
pozostałym zakresie oddalił jako bezzasadną.
Jestem pod wrażeniem. Bardzo dobry artykuł.
OdpowiedzUsuńŚwietnie napisane i proszę o więcej takich artykułów.
OdpowiedzUsuń